Język rumuński a inne języki romańskie

Język rumuński należy do grupy języków romańskich. Wykazuje wiele podobieństw w odniesieniu do innych języków tej grupy, głównie do języka włoskiego i francuskiego, mniej do języka hiszpańskiego. Posługuje się nim około 24 mln osób, z czego 17,25 mln w samej Rumunii. Dialekt języka rumuńskiego używany w Mołdawii przez radzieckich przywódców nazwany został językiem mołdawskim, jednak  językoznawcy nie uznają go za odrębny język. Pogląd, zgodnie z którym uznano język mołdawski za język odrębny do rumuńskiego propagowany był w ustanowionej w 1924 roku Mołdawskiej Autonomicznej Socjalistycznej Republice Radzieckiej, a elementem takiego podejścia było używanie cyrylicy do zapisu tego języka. W 1932 roku system pisma został oficjalnie zmieniony na alfabet łaciński, zaś ortografię ujednolicono ze standardowym językiem rumuńskim.

Język rumuński rozwijał się odrębnie od innych języków romańskich, a na przestrzeni wieków wchłonął różnorodne elementy obce (słowiańskie, tureckie, greckie i węgierskie), jest dzięki temu językiem niezwykle ciekawym i złożonym. Najwięcej podobieństw łączy go z językiem włoskim, posiada około 77% wspólnego z nim słownictwa oraz podobne zasady gramatyczne. Co więcej, rumuński podobny jest do włoskiego bardziej niż włoski do rumuńskiego. Rumun słysząc język włoski zawsze co nieco zrozumie, Włoch zrozumie z wypowiedzi po rumuńsku znacznie mniej. Rumuński nie będzie też zrozumiały dla użytkowników francuskiego, katalońskiego, hiszpańskiego czy portugalskiego, jeśli wcześniej nie uczyli się tego języka.

Rumuński jest jedynym językiem romańskim, w którym rodzajniki określone są enklityczne, czyli są dołączane na końcu rzeczownika jako przyrostki, a nie na początku (jako przedrostki). Zostały one ukształtowane, jak w innych językach romańskich, z łacińskich zaimków wskazujących. Rzeczowniki w języku rumuńskim występują w trzech rodzajach: męskim, żeńskim i nijakim. Rodzajnik określony ma różne formy w zależności od tego czy rumuńskim słowo, do której należy jest rodzaju męskiego lub żeńskiego. Rodzajnik określony słów rodzaju męskiego to –ul, a żeńskiego -a.

Język rumuński odziedziczył z łaciny pięć przypadków: mianownik, dopełniacz, celownik, biernik i wołacz. Morfologicznie mianownik i biernik są identyczne w przypadku rzeczowników; podobnie, dopełniacz i celownik mają wspólną formę (pary te są jednak różne w odmianie zaimków osobowych).

Z innymi językami romańskimi język rumuński łączy podoba odmiana czasowników – odmieniają się one przez osoby, liczby, czasy, tryby oraz strony.

Filologię rumuńską można studiować w Polsce na kilku uczelniach wyższych, między innymi na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz Uniwersytecie Warszawskim. Na wielu uczelniach, rumuńskiego można też uczyć się jako języka dodatkowego w tracie studiów na kierunku romanistyka.

 

Podobne artykuły:

Język czeski a język słowacki

Fałszywi przyjaciele” w języku serbskim

„Fałszywi przyjaciele” w języku bułgarskim

„Fałszywi przyjaciele” w języku rosyjskim

 

 

 

Czy język flamandzki i niderlandzki to ten sam język?

Język niderlandzki i flamandzki są do siebie bardzo podobne, w związku z czym są często ze sobą mylone czy wręcz ze sobą utożsamiane. Pojęcie „język flamandzki” często pojawia się też w odniesieniu do języka mieszkańców Belgii, co też nie do końca jest trafne. Językami urzędowymi w Belgii są bowiem języki niderlandzki, francuski oraz niemiecki. Czym jest zatem język flamandzki?

Jest to określenie języka stanowiącego  grupę dialektów języka niderlandzkiego, używanych przez mieszkańców Flandrii, będącej częścią Belgii. Nazwa „język flamandzki” wzięła się od nazwy grupy etnicznej Flamandów.

Język flamandzki różni się do języka niderlandzkiego przede wszystkim fonetyką i leksyką. Przyjrzyjmy się bliżej tym różnicom.

Różnice fonetyczne

Różnicę między flamandzkim a niderlandzkim można przede wszystkim usłyszeć. Flamandzki wyróżnia się specyficznym akcentem i wymową, której najbardziej charakterystycznymi cechami są:

miękkie, a nie charczące „g”, wymawianie „en” w końcówkach czasowników i generalnie mniej „bulgoczące” brzmienie, aniżeli w języku, którym posługują się Holendrzy. Z punktu widzenia Polaków, wymowa flamandzka jest bardzie „śpiewna” i zdecydowanie łatwiejsza do przyswojenia aniżeli wymowa niderlandzka.

Różnice leksykalne

Zróżnicowanie słownictwa występuje głównie w zakresie terminologii prawniczej oraz biznesowej. Zwłaszcza w zakresie słownictwa związanego z prawem różnice są tak duże, że uniemożliwiają czasami wzajemne zrozumienie się użytkowników języka flamandzkiego i niderlandzkiego.

Zróżnicowanie dotyczy również części „codziennego” słownictwa. We Flandrii niektóre z wyrazów posiadają nie tylko niderlandzką wersję, która jest uważana za „oficjalną”, ale również swoje odpowiedniki flamandzkie. Przykładowo słowo  „ui„[ wersja niderlandzka (AlgemeenBeschaafdNederlands)] i „ajuin” [wersja flamandzka], oznaczają „cebulę”. Istnieje też pewna grupa wyrazów po flamandzku, bez odpowiedników w języku niderlandzkim. Język flamandzki wyróżnia się wyjątkowo dużą liczbą zapożyczeń z języka francuskiego.

Pomimo występowania opisanych różnic, w Polsce nie ma odrębnych tłumaczy przysięgłych języka flamandzkiego. Ich rolę pełnią tłumacze języka niderlandzkiego, do zadań których należą tłumaczenia dotyczące wszystkich dialektów niderlandzkiego, w tym tego stosowanego we Flandrii.

Podobne artykuły:

Język czeski a język słowacki

 

 

 

Różnice między językiem rosyjskim a ukraińskim

Rosyjski i ukraiński na pozór wydają się być językami bardzo do siebie podobnymi, jednak oprócz bardzo zbliżonego alfabetu opartego na cyrylicy, podobieństw między nimi nie ma zbyt wiele.

Do czasu rozpadu Związku Radzieckiego język rosyjski był językiem urzędowym na Ukrainie, stąd do niedawna prawie każdy mieszkaniec Ukrainy rozumiał i potrafił porozumieć się w tym języku. Można powiedzieć, że oba języki występowały na Ukrainie równolegle i zdarzały się sytuacje, kiedy to w rozmowie jedna osoba posługiwała się rosyjskim, a druga ukraińskim i doskonale się rozumiały. Sytuacja ta jednak powoli się zmienia. Nieznajomość rosyjskiego wśród Ukraińców pojawia się wśród młodszego pokolenia, które nie miało kontaktu z rosyjskojęzyczną telewizją i szkołą. Z kolei ukraiński również jest językiem niezrozumiałym dla Rosjan. Wielu językoznawców zwraca zresztą uwagę, że ukraińskiemu o wiele bliżej jest do języka polskiego aniżeli do rosyjskiego.

Alfabet

Język rosyjski i ukraiński należą do tej samej grupy języków wschodniosłowiańskich i posługują się alfabetem wywodzącym się z cyrylicy. Wyraz cyrylica pochodzi od imienia św. Cyryla, który wraz z bratem św. Metodym odegrał istotną rolę w stworzeniu podstaw pisma i rozwoju języka Słowian Wschodnich. Samą cyrylicę uważa się za dzieło jednego z uczniów Cyryla i Metodego, a pierwsze ślady jej użycia pochodzą z terenów wschodniej Bułgarii. Na początku XVIII wieku, za sprawą cara Piotra Wielkiego dokonano w Rosji reformy cyrylicy, a jej unowocześnioną postać nazwaną grażdanką. Odmiana cyrylicy używana do zapisu języka ukraińskiego różni się nieznacznie od rosyjskiej tzw. grażdanki. Współczesny alfabet ukraiński posiada 33 litery oraz dodatkowo apostrof. Niektóre z liter oznaczają inne głoski aniżeli w alfabecie rosyjskim, co wiąże się ze zmianami fonetycznymi jakie zaszły w języku ukraińskim, podczas gdy pisownia pozostała bez zmian.

Różnice w pisowni ukraińskiej w stosunku do rosyjskiej są następujące:

  •  „Гг” – czytamy jak polskie „h”
  • Ґґ” – polskie „Gg”, rosyjskie „Гг”
  • Ее” – czytamy jak polskie „Ee” i rosyjskie „Ээ”
  • Єє” – czytamy jak polskie „JE/je” i rosyjskie „Ее”
  • Ии” – polskie „Yy” i rosyjskie „Ыы”
  • Іі” – polskie „Ii’, rosyjskie „Ии”
  • Її” – polskie „JIji”
  • Щщ” – polskie „SZCZszcz”

Słownictwo

W języku ukraińskim występuje bardzo duża liczba słów brzmiących i zapisywanych bardzo podobnie jak w języku rosyjskim. Niektóre z nich są rosyjskimi zapożyczeniami pochodzącymi głównie z czasów ZSRR, ale znaczna część podobnie brzmiących wyrazów ma wspólne korzenie wywodzące się z języka staroruskiego. Ponad połowa słownictwa ukraińskiego pokrywa się natomiast bardziej z językiem polskim, aniżeli rosyjskim, choć część podobieństw jest złudna i brzmiące w podobny sposób wyrazy mogą znaczyć coś zupełnie innego.

Fonetyka

Fonetyka języka ukraińskiego znacząco różni się od fonetyki rosyjskiej. System spółgłoskowy jest najbliższy słowackiemu z pewnymi cechami wspólnymi z polskim lub czeskim, ale jest dość odległy od rosyjskiego. W systemie samogłoskowym występuje wiele cech wspólnych z językiem czeskim i rosyjskim. Należą do nich między innymi brak iloczasu, zanik samogłosek nosowych i brak tzw. akania, czyli wymawiania nieakcentowanego ‘o’ jako ‘a’, w odróżnieniu od innych języków wschodniosłowiańskich.

Akcent

W języku ukraińskim występuje akcent swobodny, tak jak w języku rosyjskim i innych językach słowiańskich. Akcent w języku ukraińskim w porównaniu do akcentu w rosyjskim wykazuje jednak dużą stałość morfologiczną, tzn. rzadko zmienia się w różnych formach tego samego wyrazu oraz w różnych wyrazach z tej samej rodziny.

Jak więc widać, utarte przekonanie, że języki rosyjski i ukraiński są do siebie bardzo podobne jest raczej mitem.

 

Zobacz podobne wpisy:

Język czeski a język słowacki

 

 

„Fałszywi przyjaciele” w języku słowackim

Pochodzące z języka angielskiego tak popularne określenie ‘fałszywy przyjaciel’ (ang. false friend) oznacza parę słów lub wyrażeń brzmiących w dwóch językach tak samo lub podobnie, ale mających zupełnie inne znaczenie. W literaturze przedmiotowej bywają one określane rozmaicie, również jako:  fałszywi przyjaciele tłumacza, aproksymaty,  falsi-ekwiwalencja między językowa,  heterofemia językowa,  pozorne odpowiedniki, tautonimy czy złudne odpowiedniki. Wszystkie powyższe nazwy są określeniami tego samego zjawiska występowania podobnych lub takich samych jednostek leksykalnych w dwóch (lub więcej) językach.
Pułapki leksykalne mogą sprawiać wiele problemów przy nauce niemal każdego języka obcego. Przy nauce słowackiego takich zdradliwych słów i wyrażeń jest bardzo wiele, gdyż spora część słownictwa w języku słowackim pokrywa się z wyrazami mającymi takie samo lub podobne brzmienie po polsku, choć znaczącymi często właśnie coś zupełnie innego. Przysłuchując się osobie mówiącej po słowacku, Polak może odnieść wrażenie, że właściwie rozumie o co chodzi i mówiąc po polsku również zostanie zrozumiany przez Słowaków. Rzeczywiście, aż 70% słownictwa słowackiego to wyrazy używane w identycznej lub nieco zmodyfikowanej formie w języku polskim. Bardzo łatwo jednak o pomyłki.
Błędne zrozumienie lub użycie niektórych słów może prowadzić do nieporozumień, pomyłek lub zabawnych sytuacji. Poniżej kilka przykładów:
słowacki čerstvý – to po polsku świeży,
słowacka frajerka – to po polsku dziewczyna,
słowacki frajer – to po polsku chłopak,
słowacki nápad – to po polsku pomys,ł
słowackie jahody – to po polsku truskawki,
słowacka farba – to po polsku kolor,
słowacki manažér odbytu– to po polsku menedżer sprzedaży,
słowacki pas – to po polsku paszport,
słowackie rovno – to po polsku prosto,
słowacki zakonnik – to po polsku kodeks,
słowacka handra – to po polsku szmata.

Warto zatem zaraz na początku nauki słowackiego zapoznać się z listą wyrażeń i słów najczęściej mylonych z polskimi wyrazami i wyrażeniami o podobnym brzmieniu, zwłaszcza, że lista zdradliwych słów w języku słowackim jest znacznie dłuższa aniżeli wymienione powyżej przykłady…

Zobacz podobne wpisy:

„Fałszywi przyjaciele” w języku chorwackim

„Fałszywi przyjaciele” w języku czeskim

„Fałszywi przyjaciele”  w języku serbskim

„Fałszywi przyjaciele” w języku chorwackim

Kontynuując temat pułapek leksykalnych, przypatrzmy się na jakie pułapki narażone są osoby rozpoczynające naukę języka chorwackiego lub już posługujące się tym językiem.
Tzw. „fałszywi przyjaciele” szczególnie licznie występują w tych językach, w których jest wiele powiązań leksykalnych z językiem polskim. W szczególności są to zatem języki słowiańskie, w których część słownictwa pokrywa się z wyrazami występującymi w języku polskim. Niestety, często mają one zupełnie inne znaczenie niż mogłoby się wydawać. Stąd, mówimy o „fałszywych” przyjaciołach, gdyż najłatwiej jest potknąć się na takim słowie, które wydaje się oczywiste.
„Fałszywi przyjaciele” komplikują życie nie tylko osobom rozpoczynającym naukę danego języka obcego, ale często nawet tłumaczom, zwłaszcza początkującym. Często zatem takie pułapki językowe nazywane są również „fałszywymi przyjaciółmi tłumacza”. Zbieżność brzmienia niektórych wyrazów potrafi uśpić czujność, a stąd już tylko krok do wpadki lub ośmieszenia się.

Temat fałszywych podobieństw między językiem polskim i chorwackim został obszernie opracowany w książce E. Tokarza Pułapki leksykalne. Słownik aproksymatów polsko-chorwackich. Publikacja ta wymienia i opisuje niemal 600 par haseł fałszywych podobieństw między językiem polskim i chorwackim, a każde pojęcie po polsku i po chorwacku zostało opatrzone definicją. To jedyne tego typu opracowanie zawiera cały szereg mniej lub częściej używanych wyrazów i zwrotów, przy czym – jak nadmienia we wstępie autor – z pewnością nie wyczerpuje tematu.

Poniżej umieszczamy przykłady pułapek językowych w języku chorwackim, na które przeciętny użytkownik tego języka może natrafić najczęściej.

Zacznijmy od kalendarza
Chorwackie nazwy miesięcy mogą sprawiać Polakom problemy. Chorwacki lipanj nie jest bowiem wcale lipcem, tylko czerwcem, a polski lipiec to po chorwacku srpanj. Warto o tym pamiętać, choćby żeby właściwie zarezerwować hotel lub pensjonat na wakacje. Ale rozbieżności te nie dotyczą wyłącznie miesięcy letnich. Zdradliwy jest też chorwacki listopad, czyli po polsku październik.
Zresztą w zakresie słów związanych z kalendarzem i czasem pułapek jest znacznie więcej. Chorwacka godina to po polsku rok, zaś polska godzina to po chorwacku sat. Na pytanie Koliko imate godina? powinniśmy zatem odpowiedzieć ile mamy lat, a nie podać która jest godzina.
Chorwacki wyraz jutro nie oznacza polskiego jutra, tylko rano, zaś chorwackie rano to po polsku wcześnie.

Kierunki, pytania o drogę
Do nieporozumień może również dojść podczas pytań o drogę. Chorwackie pravo to bowiem po polsku prosto, zaś polskie wyrażenie na zachód może zostać zrozumiane przez Chorwatów jako na zahod (czyli do toalety). Warto również pamiętać, że polski wyraz droga oznacza po chorwacku narkotyk.
Słysząc wokół siebie okrzyki polako, nie myślmy , że ktoś rozpoznał, że jesteśmy Polakami. Wyraz ten oznacza bowiem po polsku wolno, powoli.

Zakupy
Robiąc zakupy również musimy zachować czujność. Wybierając świeże owoce pamiętajmy, że chorwackie jagode to polskie truskawki, zaś polskie jagody to po chorwacku borovnice. Nie prośmy też o puszkę, bo może to wywołać konsternację (chorwacka puška to strzelba). Spokojnie natomiast możemy prosić o trup, czyli korpus, wyraz najczęściej używany w odniesieniu do świeżego, całego kurczaka. Warto też spróbować chorwackiego burka, bo nie jest to wcale potrawa z psa, ale smakowite ciasto nadziewane farszem mięsnym lub serem.

 

Jeśli trafimy do sklepu z odzieżą niech nie zdziwi nas, że spódnica to po chorwacku suknja, zaś polski wyraz sukienka tłumaczymy na chorwacki jako haljina. Chorwackie słowo kapa to też część ubioru (czapka), a nie pokrycie na kanapę. A kupując pamiątki nie oburzmy się, jeśli ktoś zaproponuje nam čipke – będą to po prostu tradycyjne, chorwackie koronki.

I na koniec garść różnic leksykalnych, których nie da się ująć w powyższe kategorie:
brak – małżeństwo
trudna – ciężarna
vrijedna –pracowita, wartościowa
slovo – litera
riječ – słowo
dvorac – zamek
luka – port
još – jeszcze
lud – szalony
pristojan – przyzwoity
čudna – dziwna
burza – giełda
hraniti – karmić
čuti – słyszeć
guz – pośladek
hodnik – korytarz
stolica – krzesło
cura– dziewczyna
spavati – spać

Zobacz podobne wpisy:

Fałszywi przyjaciele” w języku serbskim

„Fałszywi przyjaciele” w języku słowackim

„Fałszywi przyjaciele” w języku czeskim

Jak odróżnić języki azjatyckie

Kiedy mamy do czynienia z pismem azjatyckim, często napotykamy trudności w rozpoznawaniu czy to pisownia chińska, koreańska czy może japońska.

Rozróżnienie tych pisowni nie jest jednak aż tak skomplikowane. Poniższa grafika w bardzo przejrzysty i zabawny sposób obrazuje różnice w pisowni języka chińskiego, koreańskiego i japońskiego.

Źródło: http://imgur.com

No tak, ale jak zrozumieć słowa które dla nas Europejczyków brzmią nad wyraz obco? Cóż, chyba nie pozostaje nic innego jak wybrać się na kurs, na którym krok po kroku zdobędziemy chociażby podstawy do tego, by rozumieć wypowiedzi ustne w danym języku i zacząć się nim posługiwać.

Ciekawostki dotyczące języków azjatyckich:

Zobacz także:

Jakich języków warto się uczyć ?

Język chiński – czy opłaca się nauka tego języka ?

 

Język czeski a język słowacki

Język czeski i język słowacki to blisko spokrewnione ze sobą języki należące do grupy języków zachodniosłowiańskich. Odrębność języka czeskiego i słowackiego wynika z kwestii socjolingwistycznych, a granica między użytkownikami języka czeskiego i słowackiego pokrywa się z podziałem narodowościowym i politycznym dawnej Czechosłowacji na dwa obecne kraje. Choć do roku 1993 językiem urzędowym w Czechosłowacji był język czechosłowacki, nie oznacza to, że języki czeski i słowacki wykształciły się dopiero po rozpadzie tego kraju.

Język czeski od zawsze obejmował swoim zasięgiem znacznie większą liczbą osób i cieszył się też większym prestiżem. To właśnie w języku czeskim już od XIII wieku rozwijało się piśmiennictwo, w czasie gdy język słowacki był wówczas tylko zlepkiem różnorodnych gwar ludowych. Słowackim językiem literackim stała się ostatecznie tzw. słowacyzowana czeszczyzna, czyli język czeski zmodyfikowany o słowacką leksykę i słowackie elementy gramatyczne. W okresie słowackiego odrodzenia narodowego pojawiły się dwie koncepcje: przyjęcia języka czeskiego jako literackiego lub stworzenia na bazie gwar słowackich osobnego standardu językowego. Ostatecznie wybrana została opcja druga. W okresie międzywojennej Czechosłowacji język czeski i słowacki był uznawany za dwa warianty literackie jednego języka czechosłowackiego.

Obecna sytuacja w Czechach i na Słowacji

Podobieństwo obu języków oraz fakt, że były one używane w jednym państwie przez niemal 70 lat, spowodował powszechną dwujęzyczność mieszkańców obecnych Czech i Słowacji. Czech i Słowak rozmawiający ze sobą każdy z swoim języku, w zasadzie potrafią się bez trudu porozumieć. Czeskie sądy i urzędy akceptują posługiwanie się w nich językiem słowackim czy składanie dokumentów w języku słowackim bez przedkładania ich tłumaczenia na język czeski. Jednakże młodsze pokolenie, wychowane już po rozpadzie Czechosłowacji ma coraz większe problemy ze zrozumieniem języka słowackiego, na co nakłada się również brak zainteresowania przez Czechów językiem swoich sąsiadów.

Na Słowacji sytuacja jest nieco odmienna. Wiele filmów jest emitowanych z czeskim dubbingiem, gry komputerowe są często dostępne wyłącznie w czeskiej wersji językowej, wiele jest też różnorodnych publikacji w języku czeskim. Język czeski posiada na Słowacji status równorzędny z językiem urzędowym, podobnie jak ma to miejsce w Czechach w odniesieniu do języka słowackiego.

Nauka języka czeskiego i słowackiego

Bliskość obu języków wcale nie musi być jednak korzystna. Powszechne wśród bohemistów wydaje się być stwierdzenie, że naukę języka słowackiego lepiej jest rozpocząć dopiero po biegłym opanowaniu języka czeskiego. Ze względu na liczne podobieństwa form gramatycznych i leksykalnych, powinno się raczej unikać równoległej nauki obu języków od podstaw, gdyż może  to prowadzić do mieszania terminów, odmian czy innych reguł gramatycznych i sprawiać problemy przy aktywnym użyciu obu języków.

Osoby zastanawiające się nad wyborem języka do nauki wybierają często język słowacki, jako bardziej zbliżony do języka polskiego. Język czeski cieszy się zaś popularnością ze względu na większą dostępność materiałów do nauki, szeroko rozumianych publikacji, czy wreszcie spore zapotrzebowanie na rynku pracy na osoby potrafiące się w nim porozumieć.