Języki europejskie cechuje ogromna różnorodność, zarówno pod względem leksykalnym, fonologicznym, jak również stosowanych w nich struktur gramatycznych. A oto kilka z ciekawych właściwości, jakimi wyróżniają się niektóre z języków naszego kontynentu.
Liczba podwójna
Przywykliśmy do występowania wydającego nam się logicznego podziału na liczbę pojedynczą i mnogą, tymczasem niektóre języki charakteryzuje występowanie dodatkowej liczby podwójnej.
Przykładem takiego języka jest język słoweński, będący jedynym współczesnym językiem słowiańskim w którym zachowała się liczba podwójna, a także język litewski z grupy języków bałtyckich.
Liczba podwójna służy wyrażaniu „podwójności” i posiada własne formy gramatyczne, różniące się od form liczby pojedynczej czy mnogiej. Liczbę podwójną miał język praindoeuropejski, jednak większość wywodzących się z niego języków indoeuropejskich utraciła ją. Tak stało się również w języku polskim, w którym liczba podwójna zaczęła od XV wieku zanikać, a obecnie zachowały się jedynie jej ślady – liczbę podwójną zachowały niektóre rzeczowniki oznaczające części ciała człowieka (np. forma liczby podwójnej: (w) ręku, dziś używane jako miejscownik liczby pojedynczej, ręce, dziś mianownik l.mn., rękoma, narzędnik l.mn.
Supinum
To forma czasownika występująca w stosunkowo niewielu językach, która wyraża pewną celowość, zwykle w połączeniu z czasownikami ruchu. Konstrukcja supinum w językach słowiańskich została utracona, poza nielicznymi wyjątkami. W języku polskim w podobnej konstrukcji celowej używa się bezokolicznika: przyjechałem (przybyłem, przyszedłem itp.) na wieś odpocząć, tzn. „aby odpocząć, dla odpoczynku, w celu odpoczynku, na odpoczynek”.
Wśród języków germańskich supinum zachowało się w języku szwedzkim. Służy ono przede wszystkim do tworzenia czasów przeszłych perfekt i pluskvamperfekt razem z posiłkowym har albo hade. Pozostałe języki z tej grupy używają w tym celu imiesłowu czasu przeszłego.
Futurum Preteritum
Futurum Preteritum to czas przyszły w przeszłości. Występuje on głównie w zdaniach podrzędnych i określa czynności przyszłe w stosunku do momentu przeszłego. Określana tym czasem czynność może być rzeczywista bądź nierzeczywista, jej zaistnienie nie jest warunkiem zastosowania czasu, nie jest również ważne, czy czynność miała się odbyć przed czy po chwili obecnej. Futurum Preteritum występuje między innym w języku szwedzkim oraz norweskim.
Aglutacyjność
To stosowanie różnego rodzaju afiksów, które określają funkcję składniową wyrazu w wypowiedzeniu (zamiast końcówek fleksyjnych). Od końcówek fleksyjnych afiksy odróżnia luźniejszy związek z rdzeniem wyrazu oraz ich częsta jednofunkcyjność – zazwyczaj określają one tylko jedną kategorię gramatyczną, co niesie za sobą konieczność jednoczesnego dodawania do wyrazu wielu afiksów.
Spośród języków europejskich do języków aglutacyjnych należy język węgierski, fiński, estoński i turecki. Aglutynacyjność pełni w tych językach często również funkcję słowotwórczą – umożliwia przekazywanie rozbudowanych treści za pomocą ciągu połączonych ze sobą morfemów.
Wymiana stóp
To zjawisko morfologiczne występujące w niektórych językach polegające na zmianie ilościowej lub jakościowej spółgłosek wewnątrz morfemu, spowodowanej kontekstem zewnętrznym – wpływem otoczenia fonetycznego. Zjawisko wymiany stóp występuje w niektórych językach ugrofińskich, a najbardziej rozpoznawalne jest w języku fińskim. Ogólna zasada stosowania stopy opiera się na kontekście fonetycznym. Jeśli sylaba jest otwarta, czyli kończy się samogłoską (np. katu „ulica”), wówczas używa się stopy mocnej, przy zamkniętej sylabie spółgłoska występuje w formie słabej (kadun). Z powodu zmian historycznych i ewolucji języka mówionego istnieją rozmaite nieregularności w procesie wymiany stóp, np. przed długą samogłoską spółgłoska występuje na stopie mocnej, nawet jeśli sylaba jest zamknięta (np. katuun „do ulicy, w ulicę”).
Spodobał ci się ten wpis? Może zajrzysz do pozostałych?
Kampania promująca używanie języków mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka regionalnego.
