Słoweński – wielki język małego kraju

Język słoweński, którym posługuje się około 2,4 milionów osób, będący językiem urzędowym niewielkiej, piętnaście razy mniejszej od Polski Słowenii, uważany jest za najbogatszy w dialekty język słowiański. Występuje w nim 7 dialektów głównych (karynckie, przymorskie, rowtarskie, goreńskie, doleńskie, styryjskie i panońskie), wśród których wyróżnić można aż 46 różnych narzeczy. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest z jednej strony ukształtowanie terenu, którego charakterystyczną cechą są liczne doliny górskie i rozległe lasy, które w przeszłości utrudniały kontakty między poszczególnymi społecznościami, a z drugiej strony zasiedlanie terytorium Słowenii przez osadników posługujących się różnymi językami. Zależnie od tego z jakiego rejonu Europy przybywali, nowi mieszkańcy Słowenii mówili w językach germańskich, ugrofińskich, romańskich, albo słowiańskich. Kontaktując się ze sobą, tworzyli niepowtarzalne mieszanki języków, które ostatecznie przeistoczyły się w dzisiejsze dialekty języka słoweńskiego. Pomimo tego, że dialekty te bardzo różnią się od siebie pod względem wymowy i akcentu, użytkownicy poszczególnych dialektów bez problemu mogą się ze sobą porozumieć. Standardowy język słoweński jest używany przede wszystkim  w wystąpieniach publicznych i przy uroczystych, oficjalnych okazjach.

Obecnie słoweńskim posługuje się około 2,4 mln osób, z czego większość stanowią mieszkańcy Słowenii, a także przygranicznych terenów w Austrii i we Włoszech.

Język słoweński wyróżnia się strukturami gramatycznymi, które są charakterystyczne tylko dla tego słowiańskiego języka. Tak jest na przykład ze słoweńską liczbą podwójną, która występuje oprócz liczby pojedynczej i mnogiej. Z liczbą podwójną mieliśmy też do czynienia z dawnym języku polskim, jednak później, wraz z rozwojem języka, struktura ta w naszym języku zanikła, zostawiając po sobie jedynie ślady.  W języku słoweńskim liczba podwójna wciąż występuje i stosuje się  ją do odmiany prawie wszystkich kategorii gramatycznych – rzeczowników, przymiotników, zaimków, a także czasowników.

Inną cechą sprawiającą, że język słoweński jest uważany za skomplikowany język trudny do opanowania, jest akcent. Mamy tu bowiem do czynienia z ruchomym akcentem, który może padać na dowolną sylabę, przy czym miejsce akcentu może zmieniać znaczenie wyrazu. Akcent wyrazowy jest w języku słoweńskim swobodny, ruchomy i ma charakter dynamiczny. W niektórych dialektach występuje również akcent melodyczny (toniczny). Zarówno w dialektach z akcentem dynamicznym, jak i z tonicznym, akcentowane sylaby mogą być długie i krótkie. Dodatkową komplikację stanowi fakt, że akcent nie jest w słoweńskiej ortografii zaznaczany, stąd znaczenia danego wyrazu można się domyślić najczęściej jedynie z kontekstu.

W słoweńskim występuje także zjawisko redukcji nieakcentowanych samogłosek.

Wszystko to sprawia, że język ten jest zaliczany do grupy najtrudniejszych do opanowania języków europejskich, choć nam, Polakom, przyswojenie przynajmniej jego podstaw nie powinno przysparzać aż takich problemów jak choćby użytkownikom języków germańskich. Mimo wszystko bowiem język słoweński wydaje się nam dość „swojski” w brzmieniu, a jego gramatyka jest w dużej mierze zbieżna z gramatyką innych języków słowiańskich.

 

Zapraszamy do czytania innych wpisów:

Tajniki języka słoweńskiego

Zawód tłumacza przysięgłego w Europie – część I

Zawód tłumacza przysięgłego w Europie – część II