Język wilamowski i groźba jego zaniku

Mieszkańcy małej wioski Wilamowice, znajdującej się w okolicy Bielska-Białej, od stuleci mówią zupełnie odrębnym językiem – językiem wilamowickim (wymysiöeryś). Język, a właściwie etnolekt wilamowicki należy do rodziny języków germańskich, a dokładniej do grupy zachodniogermańskiej. Język ten na terenie obecnych Wilamowic pojawił się najpewniej za sprawą przybyłych na te tereny w XII wieku osadników z Niemiec, Holandii i Szkocji. Dlatego, choć język wilamowicki wywodzi się najprawdopodobniej z XII-wiecznej wersji języka niemieckiego, widoczne są w nim silne wpływy języka niderlandzkiego, dolnosaksońskiego, fryzyjskiego, angielskiego oraz szkockiego.

Do drugiej wojny światowej język wilamowicki był podstawowym narzędziem komunikacji mieszkańców miasteczka. Po roku 1945 jego używanie zostało zabronione przez ówczesne władze komunistyczne, co spowodowało, iż zaczął powoli wymierać. Dziś posługuje się nim zaledwie około 50 osób, głównie starszych oraz grupka pasjonatów, uczących się go z zamiłowania i starająca się zatrzymać proces jego zaniku. W wyniku działań takich osób, w 2003 roku w miejscowej szkole podstawowej zorganizowane zostały lekcje języka wilamowskiego, a nauczaniem zajął się Wilamowski poeta Józef Gara. Jednak chętnych do nauki było niewiele.Z powodu spadku zainteresowania grupa rozpadła się, a dalszym poznawaniem kultury Wilamowskiej zainteresowanych było zaledwie kilka osób. Jedną z nich był Tymoteusz Król, który postanowił nie dopuścić do zaniku języka wilamowickiego i oprócz podjęcia aktywnej nauki tego języka zaczął sam dokumentować i nagrywać osoby mówiące po wilamowicku. Wystąpił również z wnioskiem do Biblioteki Kongresu USA o wpisanie języka wilamowickiego na listę języków świata. Język ten został też zarejestrowany w Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej i w 2007 r. przydzielono mu kod ISO i skrót wym.

W czasach współczesnych prowadzonych jest wiele działań, mających na celu umożliwienie przetrwania języka wilamowickiego. W ramach ratowania wymierającego języka i kultury wilamowickiej powstają nowe utwory i piosenki w tym języku. Kulturę wilamowicką, stroje, pieśni i tańce propaguje Regionalny Zespół Pieśni i Tańca „Wilamowice”, który ma swoją stronę na Facebooku, a Stowarzyszenie Wilamowianie uruchomiło stronę internetową poświęconą językowi i kulturze wilamowickiej.

A oto próbka języka wilamowickiego na przykładzie modlitwy Ojcze nasz:

YnzerFoter, dübystymhymuł,

Daj noma zułzajngywajt;

Daj Kyngrajchzułdö kuma;

Daj wyła zułzajnymhymułan uf der aot;

dosynzergywynłichysbrutgaoynshaojt;

anfercajynsynzersiułda,

wi wir aojfercajn y ynzynsiułdigia;

ny łat yns cyn zynda;

zunderkaonstynsreta fum nistgüta.

[Do Dajs ej z Kyngrajchandymaocht, ans łaowa uf inda.]

                          Amen

 

I krótki film na temat języka wilamowickiego:

 

Zobacz również:

Najdziwniejsze języki świata

Platforma szkoleń dla tłumaczy literackich PETRA E-Network

W styczniu 2017 roku uruchomiona została Europejska Sieć Edukacji i Szkolenia Tłumaczy Literatury Petra E-Network. Projekt ten powstał w celu umożliwienia najlepszym tłumaczom literatury z całej Europy poszerzanie ich kompetencji. Platforma ta ma być również miejscem wymiany doświadczeń między tłumaczami, dyskusji na tematy związane z tłumaczeniami, sprawami zawodowymi i nie tylko.

Nadrzędnym celem platformy ma być poprawa kompetencji tłumaczeniowych prowadząca do podnoszenia jakości przekładów książek, ma również umożliwić autorom przekładów zaistnienie na szerszym obszarze. Skala PETRA E-Framework (dostępna tutaj) pokazuje obszary i poziomy tłumaczenia książek.

Obecnie jest dostępna w następujących wersjach językowych: angielskiej, bułgarskiej, francuskiej, hiszpańskiej, niderlandzkiej, niemieckiej, portugalskiej, węgierskiej i włoskiej. Do sieci PETRA-E mogą przystąpić wszystkie osoby zainteresowane podwyższaniem swoich kompetencji zawodowych w zakresie tłumaczeń literatury. Zgłoszenia oraz pytania należy kierować do sekretariatu PETRA-E przy NederlandseTaalunie (c/o Karlijn Waterman, PB 10595, NL 2501 HN Den Haag, Holandia, petra-e@taalunie.org).

Przeczytaj również:

Przykłady testów egzaminacyjnych dla kandydatów na tłumaczy przysięgłych na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości

Tłumaczenia poświadczone z języka obcego na obcy 

Klauzule uwierzytelniające tłumaczenie- jak brzmią w różnych językach ? 

Czym jest język migowy?

 

 

Język migowy to system znaków umownych wykonywanych przy użyciu gestów i mimiki, służący do porozumiewania się bez użycia narządu słuchu. Język migowy używany jest głównie przez osoby, u których doszło do uszkodzenia słuchu w stopniu znacznie utrudniającym albo wręcz całkowicie uniemożliwiającym odbiór mowy wyłącznie drogą słuchową.

Wbrew utartym opiniom, język migowy nie jest językiem uniwersalnym. Nie ma jednego ogólnoświatowego języka migowego, lecz istnieje wiele jego odmian o zasięgu terytorialnym, nie zawsze pokrywającym się z granicami obszarów etnicznych i języków fonicznych. Przykładowo angielski język migany używany na terenie Wielkiej Brytanii jest zupełnie inny od amerykańskiego języka migowego, którego zasięg obejmuje Stany Zjednoczone, ale również Meksyk, gdzie językiem urzędowym jest język hiszpański. W krajach, w których obowiązuje więcej niż jeden język urzędowy (np. w Szwajcarii czy Belgii), występuje też odpowiednia większa liczba języków migowych. Liczba języków migowych na całym świecie jest trudna do oszacowania.

Społeczności Głuche stanowią na całym świecie grupę liczącą około 70 milionów osób. Głuchych od urodzenia, to jest rodzimych użytkowników języka migowego nazywa się Głuchymi, rozpoczynając to słowo wielką literą. Jest to praktykowane w wielu językach. Pomysł takiej regulacji dotyczącej zapisu tego terminu wysunęła niesłysząca Lucyna Długołęcka.

Wspólną cechą wszystkich języków migowych na świecie jest wykorzystywanie w przekazie kanału gestowo-wzrokowego, a nie – jak dzieje się to w przypadku języków mówionych – kanału głosowo-słuchowego.

Język migowy w Polsce

W Polsce funkcjonują równolegle dwa języki migowe – Polski Język Migowy (PJM) oraz tzw. System Językowo-Migowy (SJM).

Polski Język Migowy (PJM) jest naturalnym językiem osób niesłyszących, o odrębnej od języka polskiego strukturze gramatycznej. PJM jest w Polsce pierwszym językiem dzieci, których obydwoje rodzice są niesłyszący. Polski Język Migowy jest blisko powiązany z francuskim językiem migowym, poprzez wykorzystanie jednoręcznego alfabetu manualnego starofrancuskiego języka migowego.

PJM jest językiem wizualno- przestrzennym. Oznacza to, że przy przedstawieniu rzeczywistości dużą rolę odgrywają w nim różne formy przestrzenne, takie jak położenie tułowia, odchylenie głowy, mimika, spojrzenie, a przede wszystkim ruch (kierunek ruchu, zakres, tempo, intensywność, itp.).

Polski język migowy jest językiem żywym, stale się rozwija i wzbogaca, również o elementy zapożyczane z języka polskiego (np. znaki daktylograficzne) oraz znaki z innych języków migowych. Język ten w różnych zakątkach Polski jest różnorodny. Podobnie jak w przypadku języka mówionego, w języku Głuchych pochodzących z różnych regionów kraju mogą występować pewne różnice, które dotyczą przede wszystkim słownika.

W Polsce językiem tym posługuje się od 40 do 50 tysięcy osób, dla których jest on pierwszym, ojczystym językiem.

W odróżnieniu do wielu innych języków migowych na świecie, PJM nigdy nie został oficjalnie uznany za pełnoprawny język polskiej społeczności Głuchych.

System Językowo-Migowy (SJM) jest subkodem stworzonym przez osoby słyszące, w celu ułatwienia porozumiewania się z osobami głuchymi lub niedosłyszącymi. Język ten nie jest językiem naturalnym, lecz tworem sztucznym, opartym na połączeniu elementów języka polskiego i Polskiego Języka Migowego. Nie można go sobie przyswoić w naturalny sposób, tak jak na przykład PJM jest przyswajany przez dzieci od swoich niesłyszących rodziców. System Językowo-Migowy jest oparty na gramatyce języka polskiego. Osoby posługujące się nim budują zdania zgodnie z szykiem gramatycznym języka polskiego, dodając do tego znaki języka migowego.

System Językowo-Migowy jest powszechnie wykorzystywany w programach telewizyjnych. Systemu tego uczą się też na kursach osoby słyszące mające w zamyśle porozumiewać się z głuchymi, między innymi urzędnicy i tłumacze przysięgli języka migowego.

I jeszcze o różnicy między PJM i SJM…

Nauka języka migowego dla osób słyszących

Język migowy jest klasyfikowany jako jeden z trudniejszych języków do nauczenia się o stopniu trudności porównywalnym z takimi językami jak chiński czy arabski . Trudność przy jego nauce sprawia przede wszystkim odmienność kanałów komunikacyjnych, jakie są w nim wykorzystywane – mamy tu bowiem do czynienia z językiem wizualnym.

Kursy języka migowe organizowane są między innymi w Instytucie Polskiego Języka Migowego przy Uniwersytecie Warszawskim, czy na Uniwersytecie im. A. Mickiewicza w Poznaniu.

W Polsce brakuje jednak ciągle instytucji, które zajmowałyby się gruntownym kształceniem nauczycieli języka migowego, przez co metodyka jego nauczania jest ciągle niedostatecznie rozwinięta.

Brytyjski język migowy

Podstawowe zwroty w angielskim języku migowym:

 

 

Amerykański język migowy

Alfabet w amerykańskim języku migowym:

 

Japoński język migowy

Podstawowe zwroty w japońskim języku migowym:

 

 

Rosyjski język migowy

Alfabet i podstawowe zwroty rosyjskiego języka migowego:

https://www.youtube.com/watch?v=OZjiYcpD-5w

 

Niemiecki język migowy

Alfabet w niemieckim języku migowym:

 

Czeski język migowy

Podstawowe zwroty w czeskim języku migowym:

 

Francuski język migowy

Alfabet we francuskim języku migowym:

 

 

Literatura:

 

Szczepankowski B. (1994): Podstawy języka migowego. WsiP: Warszawa.

Tomaszewski, P., Rosik, P. (2003): „Czy Polski Język Migowy jest prawdziwym językiem?”. [W:] SKKN.

Tłumaczenia poświadczone z języka obcego na obcy

 

Sposób przygotowywania tłumaczeń poświadczonych precyzuje Ustawa o zawodzie tłumacza przysięgłego z dnia 25 listopada 2004 roku   http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20042732702.    Rodzaje czynności, jakie może wykonywać tłumacz przysięgły zostały określone w art. 13 tej ustawy. Zgodnie z nimi, tłumacz przysięgły ma prawo do sporządzania i poświadczania tłumaczeń z języka obcego na język polski oraz z języka polskiego na język obcy. W obecnym stanie prawnym tłumacz przysięgły, mający uprawnienia do dokonywania tłumaczeń w zakresie dwóch (lub większej liczby) języków obcych, nie ma natomiast prawa wykonywania bezpośredniego tłumaczenia poświadczonego między tymi językami. W obowiązującej ustawie nie ma bowiem o tym mowy. Zadaniem tłumacza przysięgłego w takich przypadkach jest zatem najpierw przetłumaczenie dokumentu z określonego języka obcego na język polski, a dopiero następnie przetłumaczenie go z języka polskiego na kolejny język obcy.

Wynikający z takiego stanu prawnego sposób przygotowywania tłumaczeń przysięgłych z języka obcego na obcy spotyka się często z niezrozumieniem ze strony klientów. Dodatkowo mylący może być fakt, iż jeszcze do niedawna obowiązywały przepisy pozwalające tłumaczom przysięgłym z uprawnieniami do dwóch lub więcej języków na wykonywanie bezpośrednich tłumaczeń między nimi. Było tak na mocy Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 8 czerwca 1987 r. w sprawie biegłych sądowych i tłumaczy przysięgłych, które pozwalało na tłumaczenie z języka obcego na inny język obcy w zakresie ustanowienia.

Jak zatem wygląda to obecnie w praktyce? Przyjmijmy, że klient przynosi do tłumaczenia dokument w języku angielskim, żądając jego przetłumaczenia na język niemiecki. Tłumacz wykonuje zatem najpierw tłumaczenie poświadczone z języka angielskiego na polski, a następnie z języka polskiego na niemiecki. Powstają zatem dwa odrębne dokumenty  – dwa tłumaczenia zapisane każde osobno pod innym numerem w repertorium. Oczywiście, należność za takie zlecenie również naliczana jest dwukrotnie.

Repertorium tłumacza przysięgłego

Repertorium jest specjalnym rejestrem tłumaczeń poświadczonych pisemnych oraz ustnych wykonanych przez tłumacza przysięgłego. Samo słowo repertorium pochodzi od łacińskiego wyrazu reperire, co dosłownie oznacza ‘wyszukiwać’.

Zawartość repertorium tłumacza przysięgłego precyzują przepisy art. 17 Ustawy o zawodzie tłumacza przysięgłego  z dnia 25 listopada 2004 r. (Dziennik Ustaw z 2004 r. Nr 273, poz. 2702). Przepisy określają szczegółowo zawartość każdej z rubryk repertorium i dotyczą wszelkich czynności, jakie mogą być – zgodnie z ustawą – wykonywane przez tłumaczy przysięgłych.

Repertorium tłumacza może być prowadzone zarówno w formie papierowej, jak również w formie elektronicznej. Na rynku dostępne są programy do prowadzenia repertorium mogące w znacznej mierze ułatwić wprowadzanie danych i rozliczanie zleceń. Niektóre z programów posiadają również odrębne moduły do wystawiania faktur. W praktyce jednak nie ma potrzeby zakupu specjalnych programów, gdyż opracowanie prostego formularza przy użyciu typowych programów biurowych nie powinno nikomu przysporzyć kłopotów.

Niezależnie od formy, w jakiej tłumacz przysięgły prowadzi repertorium (papierowej lub elektronicznej), istotne jest aby uczynił zadość obowiązkom wynikającym z art. 17 Ustawy o zawodzie tłumacza przysięgłego.  Do obowiązków tych należy również podjęcie takich działań w zakresie prowadzenia repertorium, aby umożliwić uprawnionemu organowi przeprowadzanie w każdym momencie jego kontroli. Oznacza to konieczność zadbania o zabezpieczenie ewentualnych kopii plików, w jakich jest zapisane repertorium, względnie jego okresowe drukowanie i bezpieczne przechowywanie. Jest to niezwykle istotne, zwłaszcza że ustawa nie nakłada na tłumaczy przysięgłych obowiązku przechowywania skanów czy kopii wykonywanych tłumaczeń poświadczonych. Utrata danych z pliku z zapisem repertorium mogłaby zatem oznaczać brak możliwości odtworzenia repertorium.

Od wejścia w życia obowiązującej Ustawy o zawodzie tłumacza przysięgłego, kontrolę nad poprawnością prowadzenia repertorium przeprowadzają urzędy wojewódzkie, a nie je wcześniej sądy rejonowe. Z racji tego, że kwestie oceny wpisów w repertorium zawsze budziły i budzą szereg niejasności i wątpliwości, w grudniu 2012 roku Komisja Odpowiedzialności Zawodowej Tłumaczy Przysięgłych przy Ministerstwie Sprawiedliwości opracowała dokument zawierający podstawowe zasady prowadzenia repertorium. Dokument ten ma być pomocny dla tłumaczy oraz dla urzędników przeprowadzających kontrolę. Pełna treść dokumentu, którego pełna nazwa brzmi Zasady oceny poprawności prowadzenia repertorium czynności tłumacza przysięgłego stosowane przez Komisję Odpowiedzialności Zawodowej Tłumaczy Przysięgłych przy Ministrze Sprawiedliwości, opublikowana została na stronach internetowych Ministerstwa Sprawiedliwości.

Źródła: spj.pl, www.bip.ms.gov.pl

Opinia GIODO w sprawie repertoriów tłumaczy przysięgłych

Ministerstwo Sprawiedliwości umieściło na swoich stronach Opinię Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych w sprawie zgłaszania do rejestracji repertoriów tłumaczy przysięgłych jako zbiorów danych osobowych. Czy z opinii tej wynika, że tłumacze przysięgli są zobowiązani do zgłaszania repertoriów do GIODO?

Zasadniczo tak, choć z obowiązku tego zwolnieni są tłumacze przysięgli prowadzący repertorium w postaci tradycyjnej (papierowej), a nie elektronicznej oraz  pod warunkiem, że w repertorium tym nie ma danych szczególnie chronionych. Z racji tego, że w dalszej części pisma GIODO podkreśla jednak istnienie generalnej zasady zgłaszania danych osobowych, stanowisko w kwestii zgłaszania bądź nie repertoriów do rejestracji nie jest w pełni jasne.  Dlatego Polskie Towarzystwo Tłumaczy Przysięgłych i Specjalistycznych TEPIS zwróciło się o wydanie stanowiska w tej sprawie do Naczelnika Wydziału Tłumaczy Przysięgłych w Ministerstwie Sprawiedliwości, pana Bolesława Cieślika. Miejmy nadzieję, że będzie to stanowisko nie budzące dalszych wątpliwości.

Pełna treść Opinii GIODO w sprawie zgłaszania do rejestracji repertoriów znajduje się tutaj