Dwujęzyczność przepustką do lepszego świata

 

„Tyle razy jesteś człowiekiem, ile znasz języków” – słowa te przypisywane J.W. Goethemu najlepiej obrazują to jak znajomość języków może wzbogacić nasze życie i naszą osobowość.

Używając terminu „osoba dwujęzyczna” mamy na myśli osobę posługującą się dwoma językami z biegłością charakterystyczną dla rodzimych użytkowników języka. Dwujęzyczność wynika często z pochodzenia z rodzin mieszanych narodowo lub z rodzin, w których członkowie posługują się kilkoma językami równocześnie, ale nie tylko.

Jeszcze do niedawna można było usłyszeć wiele nieprzychylnych opinii na temat dwujęzycznego wychowywania dzieci, które miało odbijać się negatywnie na umiejętnościach językowych zwłaszcza dzieci najmłodszych. Pogląd ten szybko jednak został zarzucony, od czasu gdy wszystkie badania naukowe zaczęły potwierdzać, że jest wprost przeciwnie. Jak wszyscy wiemy, dzieci uczą się języków szybko i łatwo, jeśli tylko mają ku temu sprzyjające okoliczności. Dzieci stają się dwujęzyczne w sposób naturalny, gdy od najwcześniejszych lat, a najlepiej od urodzenia, mają kontakt z dwoma językami. Warto zaznaczyć, że jeżeli kontakt z drugim językiem następuje w środowisku domowym, zdaniem większości językoznawców, proces przyswajania drugiego języka przebiega podobnie jak w przypadku nabywania języka pierwszego. Mamy w tym przypadku do czynienia z dwujęzycznością rodzinną, której efekty w postaci rozumienia i przyswojenia sobie obu języków są dość szybkie, w przeciwieństwie do tzw. dwujęzyczności kulturowej, gdzie kontakt z drugim językiem następuje wyłącznie poprzez kontakty z otoczeniem. Z takim rozumieniem dwujęzyczności mamy na przykład do czynienia w przypadku imigrantów, mających kontakt z drugim językiem nie w rodzinie, ale w szerzej rozumianym środowisku.

Przyswojenie sobie dwóch języków przez dziecko w rodzinie stanowiącej małżeństwo mieszane, a więc w której każde z rodziców ma inną przynależność narodowo-kulturową, uważane jest za trudniejsze od sytuacji imigracji rodziców. W przypadku tym wiele zależy od postawy rodziców i chęci wykorzystania swojej dwujęzyczności. Pomocna może być tu wiedza na temat przyswajania języków przez dziecko, ale też postawa akceptacji wobec kultury współmałżonka i istniejących różnic kulturowych. Specjaliści i badacze dwujęzyczności zalecają na przykład w sytuacji, w której rodzice posługują się dwoma językami,  stosowanie strategii jedna osoba – jeden język. Słuszność takiego podejścia wynika z przeprowadzonych badań. I tak, na przykład w przeprowadzanych we Francji badaniach Hélot aż trzy czwarte rodziców, których dzieci były dwujęzyczne, stosowało tę strategię. Gdy zaś rodzice pozostawiali sprawę dwujęzyczności dziecka spontanicznym zachowaniom językowym, u dziecka szybko zaczął  przeważać język otoczenia.

Odmienność podanych perspektyw dwujęzyczności (a więc istnienie dwujęzyczności rodzinnej i kulturowej) nie wyklucza możliwości wyciągnięcia ogólnych wniosków na temat dwujęzycznego wychowania. Korzyści z biegłej znajomości dwóch języków są bowiem niezaprzeczalnie ogromne.

W ostatnich latach naukowcy stworzyli cały katalog korzyści, jakie wiążą się z dwujęzycznością. Posługiwanie się na co dzień dwoma językami usprawnia funkcjonowanie poznawcze – ćwiczy nie tylko umiejętności językowe, ale również uwagę i elastyczność myślenia. Badania pokazują, że takie pozajęzykowe korzyści przynosi nie tylko posługiwanie się dwoma kompletnie różnymi językami, ale również językami zbliżonymi do siebie, pochodzącymi z tej samej rodziny. Udowodniono także, że jednoczesne posługiwanie się dwoma językami w znacznym stopniu poprawia koncentrację, poszerza w znaczny sposób możliwości poznawcze i ułatwia odnalezienie się w różnych środowiskach kulturowych. Dwujęzyczność rodzinna pozwala na bardziej harmonijny rozwój dziecka. Jest to tym bardziej widoczne, że nagłe pozbawienie dziecka kontaktu z jednym z języków (np. w wyniku rozwodu rodziców), może doprowadzić do zaburzeń rozwojowych.

W dzisiejszych czasach znajomość  języka obcego jest przepustką do lepszego świata, zwłaszcza, jeśli językiem tym posługujemy się od dziecka, w sposób biegły. Zalety dwujęzyczności wcale nie kończą się jednak na „technicznym” opanowaniu języka. Język bowiem i jego naturalne poznanie, zawiera w sobie również zawsze wiedzę na temat szerokiego kontekstu – na temat kultury drugiego kraju, obyczajów jego mieszkańców, a taka wiedza może okazać się bardzo pożądana w przyszłym środowisku zawodowym.

Na koniec kilka cytatów potwierdzających zalety dwujęzyczności:

 

Gra­nice mo­jego języ­ka są gra­nica­mi mo­jego świata.” – Ludwig Wittgenstein

“Znać inny język to jak posiadać drugą duszę.”Charlemagne

“Jeden język ustawia Cię w korytarzu życia. Dwa języki otwierają każde drzwi po drodze.” – Frank Smith

 

Źródła:

Naturalna dwujęzyczność czyli o dwujęzycznym wychowaniu dzieci, Krystyna Wróblewska-Pawlak

Czytaj również:

Czy łatwiej uczyć się podobnych języków, czy zupełnie odmiennych?

Nauka języka słowackiego przez Internet

 

 

 

 

 

 

 

Letnia szkoła języka czeskiego nie tylko dla bohemistów

Uczelnie wyższe w Czechach co roku organizują letnie kursy języka czeskiego przeznaczone dla cudzoziemców, a miejscami ich organizacji są  – oprócz cieszącej się największą popularnością Pragi – również takie czeskie miasta jak Brno, Ołomuniec czy Czeskie Budziejowice.

Oferta zajęć z języka czeskiego jest przeznaczona przede wszystkim dla studentów oraz nauczycieli akademickich bohemistyki i slawistyki, tłumaczy języka czeskiego oraz osób zainteresowanych pogłębianiem znajomości języka czeskiego i czeskiej kultury, ale udział w letnich szkołach języka mogą wziąć również osoby zamierzające rozpocząć naukę języka czeskiego od podstaw.

Uczestnicy zajęć są podzieleni na grupy według poziomu znajomości języka czeskiego. Uczęszczają na lektoraty językowe i uczestniczą w zajęciach z historii i czeskiej literatury. W programie szkół są też specjalne atrakcje, między innymi wycieczki do innych miast, zwiedzanie zabytków, wyjścia na wystawy i koncerty, czy spotkania, w trakcie których śpiewane są czeskie piosenki.

Kursy trwają zazwyczaj od dwóch do czterech tygodni. Różnie też kształtują się ich ceny. W Brnie za miesięczny kurs zapłacić trzeba ok. 1500 EUR, w Ołomuńcu za dwa tygodnie ok. 600 EUR. Koszty kursu można obniżyć wybierając tańszą wersję zakwaterowania, można też znaleźć mieszkanie na własną rękę. Niektóre ze szkół, np. w Ołomuńcu oferują atrakcyjne rabaty dla osób, które po raz kolejny biorą udział w kursie. Największą popularnością cieszą się jednak kursy w Pradze, organizowane przez Uniwersytet Karola. Koszt udziału w czterotygodniowym kursie wynosi ok. 1300 EUR, a w cena obejmuje zajęcia dydaktyczne, zakwaterowanie i wyżywienie oraz wycieczki i dodatkowe atrakcje. Studenci wybierają najczęściej zakwaterowanie w akademiku Kajetanka w pokojach jedno- i dwuosobowych. Zajęcia językowe odbywają się w budynku Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Karola przy Placu Jana Pałacha, z okien którego rozciąga się wspaniały widok na Hradczany. W weekendy organizowane są całodniowe wycieczki za Pragę.

Co roku Ministerstwo Szkolnictwa, Młodzieży i Kultury Fizycznej Republiki Czeskiej oferuje kilkanaście miejsc stypendialnych dla uczestników Letnich Szkół Studiów Słowiańskich na wybranych uczelniach w Republice Czeskiej. Stypendium obejmuje koszty nauki, zakwaterowania, wyżywienia oraz wycieczek organizowanych przez uczelnie. Instytucją przeprowadzającą nabór kandydatów w Polsce i udzielającą szczegółowych informacji na temat Letnich Szkół Studiów Słowiańskich w Republice Czeskiej jest Biuro Uznawalności Wykształcenia i Wymiany Międzynarodowej.

Decyzja o udziale w letniej szkole języka czeskiego jest z pewnością bardzo dobrą opcją dla wszystkich osób zamierzających doskonalić swoją znajomość czeskiego, a różnorodność oferowanych zajęć i możliwość doskonalenia języka w międzynarodowym środowisku sprawia, że oferta ta może stanowić ciekawą alternatywę dla innych form nauki i doskonalenia języka.

Czytaj również:

Yanosik na rynku czeskim i słowackim

 

 

Język czeski a język słowacki

Język czeski i język słowacki to blisko spokrewnione ze sobą języki należące do grupy języków zachodniosłowiańskich. Odrębność języka czeskiego i słowackiego wynika z kwestii socjolingwistycznych, a granica między użytkownikami języka czeskiego i słowackiego pokrywa się z podziałem narodowościowym i politycznym dawnej Czechosłowacji na dwa obecne kraje. Choć do roku 1993 językiem urzędowym w Czechosłowacji był język czechosłowacki, nie oznacza to, że języki czeski i słowacki wykształciły się dopiero po rozpadzie tego kraju.

Język czeski od zawsze obejmował swoim zasięgiem znacznie większą liczbą osób i cieszył się też większym prestiżem. To właśnie w języku czeskim już od XIII wieku rozwijało się piśmiennictwo, w czasie gdy język słowacki był wówczas tylko zlepkiem różnorodnych gwar ludowych. Słowackim językiem literackim stała się ostatecznie tzw. słowacyzowana czeszczyzna, czyli język czeski zmodyfikowany o słowacką leksykę i słowackie elementy gramatyczne. W okresie słowackiego odrodzenia narodowego pojawiły się dwie koncepcje: przyjęcia języka czeskiego jako literackiego lub stworzenia na bazie gwar słowackich osobnego standardu językowego. Ostatecznie wybrana została opcja druga. W okresie międzywojennej Czechosłowacji język czeski i słowacki był uznawany za dwa warianty literackie jednego języka czechosłowackiego.

Obecna sytuacja w Czechach i na Słowacji

Podobieństwo obu języków oraz fakt, że były one używane w jednym państwie przez niemal 70 lat, spowodował powszechną dwujęzyczność mieszkańców obecnych Czech i Słowacji. Czech i Słowak rozmawiający ze sobą każdy z swoim języku, w zasadzie potrafią się bez trudu porozumieć. Czeskie sądy i urzędy akceptują posługiwanie się w nich językiem słowackim czy składanie dokumentów w języku słowackim bez przedkładania ich tłumaczenia na język czeski. Jednakże młodsze pokolenie, wychowane już po rozpadzie Czechosłowacji ma coraz większe problemy ze zrozumieniem języka słowackiego, na co nakłada się również brak zainteresowania przez Czechów językiem swoich sąsiadów.

Na Słowacji sytuacja jest nieco odmienna. Wiele filmów jest emitowanych z czeskim dubbingiem, gry komputerowe są często dostępne wyłącznie w czeskiej wersji językowej, wiele jest też różnorodnych publikacji w języku czeskim. Język czeski posiada na Słowacji status równorzędny z językiem urzędowym, podobnie jak ma to miejsce w Czechach w odniesieniu do języka słowackiego.

Nauka języka czeskiego i słowackiego

Bliskość obu języków wcale nie musi być jednak korzystna. Powszechne wśród bohemistów wydaje się być stwierdzenie, że naukę języka słowackiego lepiej jest rozpocząć dopiero po biegłym opanowaniu języka czeskiego. Ze względu na liczne podobieństwa form gramatycznych i leksykalnych, powinno się raczej unikać równoległej nauki obu języków od podstaw, gdyż może  to prowadzić do mieszania terminów, odmian czy innych reguł gramatycznych i sprawiać problemy przy aktywnym użyciu obu języków.

Osoby zastanawiające się nad wyborem języka do nauki wybierają często język słowacki, jako bardziej zbliżony do języka polskiego. Język czeski cieszy się zaś popularnością ze względu na większą dostępność materiałów do nauki, szeroko rozumianych publikacji, czy wreszcie spore zapotrzebowanie na rynku pracy na osoby potrafiące się w nim porozumieć.

 

Dlaczego język czeski śmieszy Polaków?

Język czeski wydaje się Polakom bardzo podobny do języka polskiego. W istocie jednak różnice między oboma tymi języki są ogromne, a rzekome podobieństwa mogą stać się często przyczyną śmiesznych sytuacji lub konsternacji.

http://www.meridium-tlumaczenia.com.pl/blog/wp-content/uploads/2017/02/czeski.jpg

 

Język czeski brzmi dla Polaków bardzo śpiewnie i wesoło, często aż nazbyt, gdyż w sposób taki Czesi wypowiadają się nawet kiedy mówią o rzeczach smutnych lub poważnych. Choć język czeski i polski wydają się bardzo podobne, nie brakuje słów-pułapek. Ich uwarunkowanie sięga jednak co najmniej kilku wieków wstecz. Warto mieć świadomość, że w okresie średniowiecza to właśnie język polski, a nie odwrotnie, był pod silnym wpływem języka czeskiego, co znalazło swoje odzwierciedlenie w języku współczesnym. Około dwustu lat później, kiedy czeska szlachta przegrała wojnę z Habsburgami na terenie dzisiejszych Czech rozpoczął się okres germanizacji. Język czeski przetrwał wyłącznie na wsiach, wśród ludu, daleko od formalnego języka i słowa pisanego. Na początku XIX wieku czescy lingwiści skupili się na odnowieniu literackiej češtiny, sięgając po zapożyczenia z języka polskiego i staropolskiego. Po tym okresie oba języki rozwijały się już samodzielnie i spontanicznie, a niektóre ze wspólnych dotąd wyrazów zmieniły swoje znaczenie. Różnice, jakie powstały wydają się często zabawne. Na przykład czeskie słowo ‘odbyt’ to po polsku ‘dział zbytu’, ‘ruchadlo’ to ‘plug’, zaś  ‘jagoda’ to ‘truskawka’. Pułapką może też być czeskie słowo ‘křeslo’ oznaczające ‘fotel’, czy ‘zachod’ czyli po polsku ‘toaleta’, zaś ‘odchody’ autobusu oznaczają ‘odjazdy’.

Warto jednak pamiętać, że tak jak my uważamy, że język czeski jest zabawny, tak również Czesi śmieją się z naszych słów i naszego sposobu wypowiadania się. Ponoć zabawne wydaje się Czechom również polskie mówienie per Pan, Pani.

Obejrzyj film na temat zabawnych sytuacji związanych z językiem polskim i czeskim:

Słowa po czesku, które dla Polaków brzmią zabawnie: