Historia Grecji

Grecja jest jednym z tych krajów, których wydarzenia historyczne kształtowały kulturę i życie nie tylko Europy, ale także wpływały na cywilizacje innych kontynentów.
Początek historii Grecji wiąże się z przybyciem na Kretę w III tysiącleciu p.n.e., na początku epoki brązu, plemion pochodzących z Anatolii. W tym czasie na Krecie rozpoczynał się okres świetności cywilizacji zwanej przez badaczy cywilizacją minojską. Około 2000 roku p. n. e. pojawiają tam monumentalne kompleksy pałacowe Knossos, Fajstos, Malia, nieco później Kato i Zakro, w których administrację prowadzono za pomocą pism linearne A - składające się z linii układanych w różnych kombinacjach . Pod koniec tysiąclecia władcy z Knossos podporządkowali sobie sąsiadów. Korzystne położenie geograficzne pozwoliło Kreteńczykom uczestniczyć w wymianie handlowej między ośrodkami cywilizacji greckich a Bliskim Wschodem i Egiptem.
Zyski z handlu zainwestowano w rozwój floty, co uczyniło z Krety w XIX-XVIII w. p.n.e. największe mocarstwo morskie. Około 1800 p.n.e. Kreteńczycy założyli pierwszą kolonię na Kyterze, a wkrótce potem następne na innych wyspach Morza Egejskiego. W XV w. p.n.e. kultura minojska załamała się, co związane jest z erupcją wulkanu na wyspie Thira i – prawdopodobnie – z następstwami tsunami powstałego w trakcie tego wybuchu. Grecja odrodziła się jednak w kulturze mykeńskiej, której centrum stanowił pałac w Mykenach. Mykeńczycy byli twórcami drugiej najstarszej cywilizacji europejskiej i to ich właśnie należałoby uznać za prawdziwych twórców cywilizacji greckiej. Minojczycy są nazywani dla odróżnienia ojcami wielkiej kultury przedgreckiej.
W IX w p.n.e. zaczęły natomiast pojawiać się pierwsze greckie miasta - państwa tzw. "polis". Władze sprawowali w nich początkowo królowie lub arystokracja, ale potem sami obywatele - to właśnie wtedy powstały zaczątki demokracji. Kres cywilizacji mykeńskiej nastąpił po 1200 roku p. n. e. Zniszczeniu uległy okazałe pałace, znikło pismo, zubożała kultura materialna. Dlatego też okres między 1100 a 800 rokiem p. n. e. określa się mianem Ciemnych Wieków. W tej epoce dokonał się definitywny podział Grecji pomiędzy poszczególne plemiona. Zmieniła się też geografia polityczna. Z ośrodków mykeńskich przetrwały Ateny. Z nowopowstałych najbardziej okazały odkryto na Eubei. Świat grecki uległ dalszemu rozszerzeniu: w X w. p. n. e. Grecy z kontynentu zasiedlili wyspy Morza Egejskiego i zachodnie wybrzeże Azji Mniejszej.
W okresie archaicznym Grecy nawiązali szerszy kontakt z innymi cywilizacjami, stworzyli zręby nowych ustrojów politycznych, poznali alfabet, skolonizowali znaczną część wybrzeża Morza Śródziemnego. W okresie tym pojawiły się w Grecji zaczątki zachodniej nauki, filozofii i historiografii. Był to także okres wielkiego rozkwitu greckiej sztuki i literatury (szczególnie epiki Homera i Hezjoda oraz liryki).
Lata między około 750 a 580 to przede wszystkim okres Wielkiej Kolonizacji. Kolonizacji towarzyszyła ekspansja handlowa. Greckie wyroby były nabywane w całym świecie śródziemnomorskim. Powstanie kolonii stwarzało mieszkańcom miasta założycielskiego lepsze warunki bytowania dzięki, pozbyciu się nadwyżek ludności, a równocześnie otwierało przed nimi nowy obszar dla pozyskiwania i zbywania produktów.
Pod koniec VIII wieku p. n. e. doszło do wojny między Eretrią i Chalkis o leżącą między nimi równinę lewantyńską. Permanentne konflikty graniczne odbijały się na stosunkach wewnętrznych w miastach-państwach. Rozpoczęły one proces przemian, które później doprowadził do powstania pierwszego w dziejach państwa demokratycznego.
Dalsza historia Grecji to stała walka z kolejnymi najeźdźcami, o prawo do wolności. Wprawdzie pod Maratonem w 492 r. p.n.e. i w Zatoce Salamińskiej w 480 w. p.n.e. udało się odeprzeć najazd Persów, jednak ostatecznie w 338 r. p.n.e. po bitwie pod Cheroneą rodzące się imperium Macedońskie podporządkowało sobie niezależne dotąd państwa-miasta. Grecja uległa dążącej do hegemonii Macedonii. Rozwój wspaniałej kultury helleńskiej został gwałtownie powstrzymany. Z drugiej jednak strony najeźdźcy, którzy podbijali militarnie Grecję przyswajali jej kulturę i przyczyniali się do jej rozpowszechniania się po świecie. Tak więc dzięki zwycięskiemu Aleksandra Macedońskiego pod Cheroneą kultura hellenistyczna, o korzeniach greckich rozpowszechniła się na Persję i Egipt. Trzy wieki później kultura i język grecki zdominowały całą wschodnią część Imperium Rzymskiego, ze stolicą w Bizancjum. Stało się ono w średniowieczu nowym centrum kultury greckiej. Jednak Grecja dla Bizancjum była głęboką prowincją, w dodatku nękaną różnymi najazdami: Franków, Słowian i Wenecjan. W końcu jednak i stolica imperium uległa Turkom w roku 1453. Ziemie greckie znalazły się na cztery wieki pod panowaniem osmańskim.

Po wielu walkach o niezależność w roku 1830 mocarstwa Europy Zachodniej uznały niepodległość Grecji. Stopniowo udawało się odzyskiwać coraz to nowe terytoria od upadającego Imperium Osmańskiego. Ostatnia inwazja na ziemie greckie nastąpiła w 1941 roku ze strony faszystowskich Włoch i Niemiec. Ledwo jednak skończyła się II wojna światowa, gdy Grecja z trudem zdołała uniknąć losu innych krajów wschodniej Europy. Na cztery lata kraj wplątał się bowiem w brutalną wojnę domową, w której ostatecznie pokonano komunistów, a Grecja otrzymała zachodnią pomoc w ramach planu Marshalla.

Kolejne lata nie zapewniły jej jednak całkowitego spokoju politycznego. Ostatecznie, gdy w 1974 upadł niesławny, faszyzujący reżim "pułkowników", Grecja stała się republiką i wkroczyła na drogę demokratyzacji.
W 1981 roku Grecja stała się pełnoprawnym członkiem EWG a następnie Unii Europejskiej.