Słoweński – wielki język małego kraju

Język słoweński, którym posługuje się około 2,4 milionów osób, będący językiem urzędowym niewielkiej, piętnaście razy mniejszej od Polski Słowenii, uważany jest za najbogatszy w dialekty język słowiański. Występuje w nim 7 dialektów głównych (karynckie, przymorskie, rowtarskie, goreńskie, doleńskie, styryjskie i panońskie), wśród których wyróżnić można aż 46 różnych narzeczy. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest z jednej strony ukształtowanie terenu, którego charakterystyczną cechą są liczne doliny górskie i rozległe lasy, które w przeszłości utrudniały kontakty między poszczególnymi społecznościami, a z drugiej strony zasiedlanie terytorium Słowenii przez osadników posługujących się różnymi językami. Zależnie od tego z jakiego rejonu Europy przybywali, nowi mieszkańcy Słowenii mówili w językach germańskich, ugrofińskich, romańskich, albo słowiańskich. Kontaktując się ze sobą, tworzyli niepowtarzalne mieszanki języków, które ostatecznie przeistoczyły się w dzisiejsze dialekty języka słoweńskiego. Pomimo tego, że dialekty te bardzo różnią się od siebie pod względem wymowy i akcentu, użytkownicy poszczególnych dialektów bez problemu mogą się ze sobą porozumieć. Standardowy język słoweński jest używany przede wszystkim  w wystąpieniach publicznych i przy uroczystych, oficjalnych okazjach.

Obecnie słoweńskim posługuje się około 2,4 mln osób, z czego większość stanowią mieszkańcy Słowenii, a także przygranicznych terenów w Austrii i we Włoszech.

Język słoweński wyróżnia się strukturami gramatycznymi, które są charakterystyczne tylko dla tego słowiańskiego języka. Tak jest na przykład ze słoweńską liczbą podwójną, która występuje oprócz liczby pojedynczej i mnogiej. Z liczbą podwójną mieliśmy też do czynienia z dawnym języku polskim, jednak później, wraz z rozwojem języka, struktura ta w naszym języku zanikła, zostawiając po sobie jedynie ślady.  W języku słoweńskim liczba podwójna wciąż występuje i stosuje się  ją do odmiany prawie wszystkich kategorii gramatycznych – rzeczowników, przymiotników, zaimków, a także czasowników.

Inną cechą sprawiającą, że język słoweński jest uważany za skomplikowany język trudny do opanowania, jest akcent. Mamy tu bowiem do czynienia z ruchomym akcentem, który może padać na dowolną sylabę, przy czym miejsce akcentu może zmieniać znaczenie wyrazu. Akcent wyrazowy jest w języku słoweńskim swobodny, ruchomy i ma charakter dynamiczny. W niektórych dialektach występuje również akcent melodyczny (toniczny). Zarówno w dialektach z akcentem dynamicznym, jak i z tonicznym, akcentowane sylaby mogą być długie i krótkie. Dodatkową komplikację stanowi fakt, że akcent nie jest w słoweńskiej ortografii zaznaczany, stąd znaczenia danego wyrazu można się domyślić najczęściej jedynie z kontekstu.

W słoweńskim występuje także zjawisko redukcji nieakcentowanych samogłosek.

Wszystko to sprawia, że język ten jest zaliczany do grupy najtrudniejszych do opanowania języków europejskich, choć nam, Polakom, przyswojenie przynajmniej jego podstaw nie powinno przysparzać aż takich problemów jak choćby użytkownikom języków germańskich. Mimo wszystko bowiem język słoweński wydaje się nam dość „swojski” w brzmieniu, a jego gramatyka jest w dużej mierze zbieżna z gramatyką innych języków słowiańskich.

 

Zapraszamy do czytania innych wpisów:

Tajniki języka słoweńskiego

Zawód tłumacza przysięgłego w Europie – część I

Zawód tłumacza przysięgłego w Europie – część II

Tajniki języka słoweńskiego

 

Słowenia to malutki kraj, w którym każdy znajdzie coś dla siebie, a wszystko to za sprawą licznych atrakcji, jakie oferuje. Można tam zakosztować górskich wspinaczek w przepięknych Alpach Julijskich lub zwiedzić  liczne  jaskinie, w tym słynną jaskinię Postojna (słoweńska Postojnska jama), na zwiedzanie której, wraz z towarzyszącymi jej obiektami, warto zaplanować cały dzień.

Podróżnikom lubiącym poleniuchować Słowenia ma do zaoferowania cieplice, czyli ciepłe lecznicze źródła, jeziora oraz barwne i ciepłe wybrzeże Adriatyku. Nie brakuje również  malowniczych miasteczek, owianych tajemnicami, w których położone są zameczki pamiętające najodleglejsze czasy.

Kraj ten ma powierzchnie piętnastokrotnie mniejszą od Polski. W nawiązaniu do niewielkiej powierzchni tego kraju, sami jego mieszkańcy stworzyli wiele zabawnych powiedzeń na ten temat, oto przykłady:

  • „Kiedy w Lublanie ktoś kichnie, w Mariborze ludzie otwierają parasole.”
  • „Aby romantyczny spacer wzdłuż słoweńskiego wybrzeża trwał wystarczająco długo, trzeba zawracać przynajmniej 10 razy.”
  • „Podczas konkursu skoków w Planicy skoczkowie muszą mieć ze sobą paszporty, na wypadek gdyby przelecieli przez granicę”.

Językiem urzędowym Słowenii jest język słoweński.

Język ten należy do grupy języków południowosłowiańskich i jest najbliżej spokrewniony z dialektami kajkawskim i czakawskim języka chorwackiego. Z dialektem sztokawskim, który jest podstawą standardowych języków chorwackiego, bośniackiego i serbskiego, słoweński jest spokrewniony w znacznie mniejszym stopniu. Stąd też wynikają tak znaczące różnice między standardowym językiem słoweńskim i choćby chorwackim, powodujące, że użytkownicy tych języków wzajemnie nie rozumieją swoich wypowiedzi.

Językiem słoweńskim posługuje się obecnie około 2,4 miliona ludzi i jest on językiem urzędowym w niewielkiej Słowenii. Słoweńskim posługują się również mieszkańcy terenów przygranicznych w Austrii i we Włoszech, a także w części Chorwacji, w szczególności na półwyspie Istria, a także w rejonie Rijeki i Zagrzebia oraz w Serbii i na południowo-wschodnich Węgrzech.

Język słoweński jest uważany za jeden z najbardziej archaicznych języków świata, najstarsze dokumenty w tym języku pochodzą z X wieku. Podobnie jak wszystkie języki słowiańskie, język słoweński wyewoluował z języka prasłowiańskiego.

Cechą charakterystyczną języka słoweńskiego jest jego zróżnicowanie, gdyż w języku tym występuje aż 46 dialektów, co sprawia, że jest najbogatszym w dialekty językiem z grupy języków słowiańskich. Stąd bierze się też ogromna rozbieżność między oficjalnym językiem urzędowym występującym w mediach,  literaturze czy filmach, a językiem, który można usłyszeć na ulicach. Z tego też powodu język słoweński jest uważany za jeden z najtrudniejszych języków do nauki.

Nauka słoweńskiego przysparza też wielu kłopotów ze względu na swoja złożoną gramatykę. Obok wielu czasowników nieregularnych, w języku słoweńskim stosuje się liczbę podwójną, co stanowi problem dla obcokrajowców próbujących zmierzyć się z tym językiem.

Występują cztery czasy gramatyczne: jeden prosty (teraźniejszy) oraz trzy czasy złożone (przeszły, zaprzeszły i przyszły).

Trudny w nauce jest również akcent, który w języku słoweńskim jest swobodny, ruchomy i ma charakter dynamiczny. Dodatkowo w niektórych dialektach występuje akcent melodyczny (toniczny). Akcent z reguły nie jest oznaczamy w ortografii, choć są od tego wyjątki.

Na koniec  dzisiejszego artykułu kilka zabawnych przysłów w języku słoweńskim:

Ogibaj se kozla od spredaj, konja od zadaj, zlega človeka pa od vsehstrani.” Co w znaczeniu dosłownym oznacza: Unikaj kozy z przodu, konia z tyłu, a złego człowieka z każdej strony.

Starega vina, starih prijateljev se drži” Starego wina i starych przyjaciół się trzymaj.

Zajrzyj również do innych artykułów:

Ile jest języków na świecie?

Czy język migowy jest uniwersalny na całym świecie ?